Cagnanando
(rivisitazione delle famiglie di Cagnano dal dopoguerra ai primi anni ’50)
Chemince sta’ cammenata recurdenn’ Battarel1 e Pizzamì1, do’ poveracce, ch’ a Cagnà s’ fermava spiss’ vodd’ a magnà e dermì;
Resevenne da l’Acquasanta, p’ strada ngondr’ Frebbì2, era peveritt’, se jett’ a mparentà ch’ nghill’ de Mazzitt’3;
Appena passat’ la strada p’Mentacute salut’ Ngelò de Pascuccia4, che ch’ nu callaritte sotta na rotta ……. ooh !!! ch’ prefum’, sta a fa’ la recotta, più là Dome5 e Meddiola6 pertava viè lu stabbie ch’ la carriola;
Puoche più su’ c’ stava Peppì7, ch’ pensenn’ de laverà puoch’ se spesett’ Sunta de Breschì7bis;
Crescè8 d’ Luca faciè lu ciabbattì e s’ pijo’ Meneca de Pallì9 e Pietre10 lu fratiell’, facie’ lu merator, Paulina de Zuocche10bis s’è pijat’dop’ tant sedor’;
Appena m’ ferm’ a repesà ecch’ ch’ t’ncondr’ Iseppe de Fecalà11, tra na terata de pippa e nu becchier’ de vì me raccundett’ com’ s’ mparento’ n’ghill’ de Barì12;
Nghella casa sotta a lù sbeciò, Nazzarè d’ Uaiò13 ciabbetò p’ neccò, nu dì a la povera Zefferina14 je rrevò na botta d’ lonza a rret’ lì rina;
A Culomb’ d’ Barì15 i piaciè lu quartucce, lu più serje era Bartelucce16 , jè teccò assaje da laverà, p’ settass’ la casa e spesass’ Gevannina d’ Fecalà17;
L’och’ vicin lu Mastar18, dove ce s’ fermava mul’ e semar e l’och’ a Mattè19, p’ chembrà quaccosa e fass’ nu quartucce ch’ na gazzosa;
Eccht’ Ngè20, la Pelosa21 e Cesera d’ Card22, m’ fermiv’ a parlà nu mement’…. ooh!! m’ se fece tard’;
V’ddat’ nbuo’ più su ce stà la casata d’ Mazzitt’3… na vodda n’era nu ssam’, mo ce restà Nella23 e Geggitt’24;
Pian pian so rrevat’ su la piazza, dove ce sta’ ugn’ tip’ de razza:
Cheminc’ raccuntenn’d’ Pasqual’ d’ Luca25, testa fina, quand’ ndro’ ncasa d’ Mentina26 e faciè lu benacciò nnanz’a Lesandre de Pecciò27;
Quasc’ attaccat’ ce stà chill’ de Ceccò28, de fije ne tenie’ sie-sett’, li femmen’ se ne it’a Genova, mo cè restà Sabbì29 e Orest’30;
M’ sembra ancora d’ sentì Peppina31 e chisc’ de Velen’32, che d’ urlà e letecà fra l’or’, n’ mbtje’ fà proprie a men’, quand’ apriè la fenestra sembrava d’ sentì n’orchestra;
Rret’ lu casarì ce stava Rosa de Card’33 e Bett’34, ch’ pe fa nu fije maschie a mement’ n’ fa sett’ e dop’ ch’ quasce tutt’ li femmen’ è sistemat’, pace all’anema suò subbete c’è lasciat’;
Ce stava pure Cinta35 e Cecè36, ch’ quand’ iv’ a jrnata, ugne cosa ch’ faciv’ n’ ije java maje bè;
Da jò d’Arl’ fin’ a Cagnà è rrevata la famija d’ Cascià37, li piè c’è bè piantat’ ch’ ce sé tutt’ sistemat’, quand’ a Uducce38 i teccò la prigionia, fu Ndonina39 nghill’ann’ a terà annanz’ la famija;
A fianch’ a la chiesa, biell’- biell’, s’affacciava chill’ d’ Feccariell’40, chi all’Acquasanta chi a u Canatà, lascett’ sul’ lù pover’ Pietr41 a trebbelà;
Fina de Pecchill’42 zitella è veluta remanè, n’vece Gigge Lucete43 de moije né pijat’ tre e la fija Paulina44 decett’: com’à babbe nò!! Voije sul’ Checch’ du Berbò45;
L’och’ a Gigge d’ Marcandò46na vodda ce stava lu dop’ lavor, mò c’è ijt’ Rosa47 e Peppucce48, la dentr’ n’ nge s’ pò ndrà, a part’ lu spuorch’, deviv’ stà attend’ pur a cammenà;
Eccht’ a casa d’ Ceriec’49, Giulia50 e Cucce de Pallì51ce facijè lì cuntadì, allora se facijè na vita sana, Giulia a la sera pertava lu latte e Cucce a la matina accurijè la mungana;
L’hoc’ la casa de Boniamì52 d’Luige steppò53, a carnaval’ ce s’ facijè li fest’ da ball’ dentr’ lu salò, tra lì carammell’ e lu fum’ d’ sigarett’ s’ facijè pur’ lì reginett’;
D’ Menecucc’54 n’ mpozz’ di cosa, dop’ che revenut’ da l’amereca s’è pijò Desolina55 com’a sposa, va sembr’ sappenn’ su p’lì cost’ ch’ ce s’è mbuò rentuort’, mo’è lu fije Auste56 e la moije Luesetta57 ch’ tira nnanz’ la carretta;
Ngicch’ d’ Zuocch’58 faciè lu cantenier’, mo’ Felicitt’59 s’è repiate lu mestier’, Orland60 n’Australia è megrat’, Retuccia61 ch’ Stefanì62 s’è spesat’, Menechina63 jo’ a chill’ d’Breciò64 s’è ccasata e Ndò65 d’ su Pemara Giggia66 s’è piata;
La famija d’ Scattelì67 stava sopra a n’Ascule a fa lì cuntadì, nu biell’ dì Pietr’68 e Retta69 decedett’ ch’n’nera più lu stà e ch’ n’dutta la famija s’ n’ vozz’ venì a Cagnà;
Da la casa de Mezzò70 se vediè l’Ascenziò, tant’ che Bert’71 ch’ na cantatina fece nnamerà su Rotil’ la bella Quntina72 ch’ n’ mbetijè mai mmagenà ch’ sett’ fije je faciè fà , nvec’ Marie73 passò Trunte, rrevò fin’ a Faggià, s’ spesò Lisa74 e la pertò a Cagnà;
Cammenenn’ do pass’ fora lu paes’ arriv’ su Pallì75, Marietta76 ch’ lì frechine stà a terà lu cuoll’ a do alline, è rrevat’ lu tiemp’ d’ sementà e Middie77 sta ch’ lì vacch’ jo miezz’ a lì terr’ a arà;
Na bella cammenata m’so fatt’ se da jo li rott’ so rrevat’ su li pret’-rott’;
A Sant’Pietr’ nesciuna cià restà dop’ ch’ s’è ijt’ viè lu Sorrech’78e lu Marchescià79, mo ugne tant’ p’ neccò ce và Pietr’ d’ Centeriò80;
Sopra lu Lagh’ ce stà chill’du Rusce81, Martì82 a la demeneca o quann’ è festa, cala sembr’ a Cagnà, ch’lu bev’ s’ n’ passa spiss’ e tant’ vodd’ a Cenc’83 i tocca a venillu a repeijà;
Jò, mbuoca più sotta, quasc’ mmiezz’ a la strada a la part da sol’, ce stà Teresa84 e Vettorie lu Preddacchiuol’85, mbuò lu felosef’ fà quand’ t’ ce mitt’ a parlà, je può dì quell’ ch’ vuò, ma la raggiò è sembr’ la suò;
Recalenn’ da la macchia de Stracciò, m’ ngulliv’ nu biell’ sacc’ e p’ repesamm’ neccò, m’ fermiv’ l’hoc’ a Ndonia86 e Felipp’ d’ Tebbò87, ch’ l’acqua m’ div’ na rinfrescata, n’ m’ se faciè l’ora d’ fenì sta cammenata;
Fenit’ stu biell’ gir’ m’ sent’ più cuntient’, perché d’ Cagnà so parlat’ mbuò d’ tutt’, pover’, ricch’, biell’ e brutt’ ma soprattutt’ p’ tenè sù la memoria da dov’ venem’ e qual è la nostra storia.
Note:
1 Battarell e Pizzamì (2 barboni dal none e cognome incerto, provenivano dalla zona di Falciano e dalla zona di Ascoli); 2 Frebbì (soprannome dato alla famiglia Gaspari); 3 Mazzitt’(famiglia Mazzitti); 4 Ponzi Angelo; 5 Ponzi Domenico; 6 Ponzi Emidia; 7 Ponzi Giuseppe; 7bis Cannella Assunta; 8 Palma Crescenzio; 9 Sestili Domenica; 10 Palma Pietro; 10bis Valori Paolina; 11 Fioravanti Giuseppe; 12 Barì (soprannome dato alla famiglia Feliziani di Cagnano); 13 Nazareno Cardi; 14 Zefferina Pulzoni; 15 Feliziani Colombo; 16 Feliziani Bartolomeo; 17 Fioravanti Giovanna; 18 Ponzi Antonio; 19 Ponzi Matteo; 20 Cardi Vincenzo; 21 Cappelletti Maria; 22 Cardi Cesare; 23 Cardi Nella; 24 Mazzitti Luigi; 25 Palma Pasquale; 26 Piccioni Clementina; 27 Piccioni Alessandro; 28 Ceccò (soprannome dato alla famiglia Rosati di Cagnano); 29 Rosati Sabino; 30 Rosati Oreste; 31 Mercuri Giuseppina; 32 Velen’ (soprannome dato alla famiglia Filipponi di Cagnano); 33 Cardi Rosa; 34 Pizioli Benedetto; 35 35 Ponzi Giacinta; 36 Cesari Innocenzo; 37 Cascià (soprannome dato alla famiglia Marchei); 38 Marchei Guido; 39 Mazzitti Antonia; 40 Feccariell’ (soprannome dato alla famiglia Teodori); 41 Teodori Pietro; 42 Massetti Serafina; 43 Lucidi Luigi; 44 Lucidi Paolina; 45 Feliciani Francesco; 46 Bellini Luigi fu Nazareno; 47 Camilli Rosa; 48 Fioravanti Giuseppe; 49 Ciriaci (famiglia possidente di S.Maria); 50 Fioravanti Giulia; 51 Sestili Domenico; 52 Boniamì (soprannome dato alla famiglia Bellini a Cagnano); 53 Bellini Luigi fu Giovanni; 54 Ponzi Domenico; 55 De Santis Isolina; 56 Ponzi Agostino; 57 Mazzitti Luisa; 58 Valori Francesco; 59 Valori Felice; 60 Valori Orlando; 61 Valori Dorotea (Retuccia); 62 Oliva Stefano; 63 Valori Domenica; 64 Breciò (soprannome della famiglia Spalazzi di Acquasanta); 65 Valori Antonio; 66 Straccia Luigia; 67 famiglia Scattolini; 68 Scattolini Pietro; 69 Angelini Enrica; 70 Mezzò (soprannome dato alla famiglia Cardi di Cagnano); 71 Cardi Umberto; 72 Rotili Quintina; 73 Cardi Mariano; 74 De Marzi Elisa; 75 Pallì (soprannome della famiglia Sestili di Cagnano); 76 Fantuzi Maria; 77 Sestili Emidio; 78 Sorrech’; 79 Marchescià; 80 Filipponi Pietro; 81 Rusce (soprannome dato alla famiglia Camilli di Cagnano); 82 Camilli Martino; 83 Camilli Vincenzo; 84 Romanelli Teresa; 85 Salvati Vittorio; 86 Grassi Atonia; 87 Paliotti Filippo.
Home