Cagnanando

 

(rivisitazione delle famiglie di Cagnano dal dopoguerra ai primi anni ’50)

 

Chemince sta’ cammenata  recurdenn’ Battarel1 e Pizzamì1, do’ poveracce, ch’ a Cagnà s’ fermava spiss’ vodd’ a magnà e dermì;

Resevenne  da l’Acquasanta, p’ strada ngondr’ Frebbì2, era peveritt’, se jett’ a mparentà ch’ nghill’ de Mazzitt’3;

Appena passat’ la strada p’Mentacute salut’ Ngelò de Pascuccia4, che ch’ nu callaritte sotta na rotta ……. ooh !!! ch’ prefum’, sta a fa’ la recotta, più là Dome5 e Meddiola6 pertava viè lu stabbie ch’ la carriola;

Puoche più su’ c’ stava Peppì7, ch’ pensenn’ de laverà puoch’ se spesett’ Sunta de Breschì7bis;

Crescè8 d’ Luca faciè lu ciabbattì e s’ pijo’ Meneca de Pallì9 e Pietre10   lu fratiell’, facie’ lu merator, Paulina de Zuocche10bis s’è pijat’dop’ tant sedor’;

Appena m’ ferm’ a repesà ecch’ ch’ t’ncondr’ Iseppe de Fecalà11, tra na terata de pippa e nu becchier’ de vì me raccundett’ com’ s’ mparento’ n’ghill’ de Barì12;

Nghella casa sotta a lù sbeciò,  Nazzarè d’ Uaiò13 ciabbetò p’ neccò, nu dì a la povera Zefferina14 je  rrevò na botta d’ lonza a rret’ lì rina;

A Culomb’ d’ Barì15 i piaciè lu quartucce, lu più serje era Bartelucce16 , jè teccò assaje da laverà, p’ settass’ la casa e spesass’ Gevannina d’ Fecalà17;

L’och’ vicin lu Mastar18, dove ce s’ fermava mul’ e semar e l’och’ a Mattè19, p’ chembrà quaccosa e fass’ nu quartucce  ch’ na gazzosa;

Eccht’ Ngè20, la Pelosa21 e Cesera d’ Card22, m’ fermiv’ a parlà nu mement’…. ooh!! m’ se fece tard’;

V’ddat’ nbuo’ più su ce stà la casata d’ Mazzitt’3… na vodda n’era nu ssam’, mo ce restà Nella23 e Geggitt’24;

Pian pian so rrevat’ su la piazza, dove ce sta’ ugn’ tip’ de razza:

Cheminc’ raccuntenn’d’ Pasqual’ d’ Luca25, testa fina, quand’ ndro’ ncasa d’ Mentina26 e faciè lu benacciò nnanz’a Lesandre de Pecciò27;

Quasc’ attaccat’ ce stà chill’ de Ceccò28, de fije ne tenie’ sie-sett’, li femmen’ se ne it’a Genova, mo cè restà Sabbì29 e Orest’30;

M’ sembra ancora d’ sentì Peppina31 e chisc’ de Velen’32, che d’ urlà e letecà fra l’or’, n’ mbtje’ fà proprie a men’, quand’ apriè la fenestra sembrava d’ sentì n’orchestra;

Rret’ lu casarì ce stava Rosa de Card’33 e Bett’34, ch’ pe fa nu fije maschie a mement’ n’ fa sett’ e dop’ ch’ quasce tutt’ li femmen’ è sistemat’, pace all’anema suò subbete c’è lasciat’;

Ce stava pure Cinta35 e Cecè36, ch’ quand’ iv’ a jrnata, ugne cosa ch’ faciv’ n’ ije java maje bè;

Da jò d’Arl’ fin’ a Cagnà è rrevata la famija d’ Cascià37, li piè c’è bè piantat’ ch’ ce sé tutt’ sistemat’, quand’ a Uducce38 i teccò la prigionia, fu Ndonina39 nghill’ann’ a terà annanz’ la famija;

A fianch’ a la chiesa, biell’- biell’, s’affacciava chill’ d’ Feccariell’40, chi all’Acquasanta chi a u Canatà, lascett’ sul’ lù pover’ Pietr41 a trebbelà;

Fina de Pecchill’42 zitella è veluta remanè, n’vece Gigge Lucete43 de moije né pijat’ tre e la fija Paulina44 decett’: com’à babbe nò!! Voije sul’ Checch’ du Berbò45;

L’och’ a Gigge d’ Marcandò46na vodda ce stava lu dop’ lavor, mò c’è ijt’ Rosa47 e Peppucce48, la dentr’ n’ nge s’ pò ndrà, a part’ lu spuorch’, deviv’ stà attend’ pur a cammenà;

Eccht’ a casa d’ Ceriec’49, Giulia50 e Cucce de Pallì51ce facijè lì cuntadì,  allora se facijè na vita sana, Giulia a la sera pertava lu latte e Cucce a la matina accurijè la mungana;

L’hoc’ la casa de Boniamì52 d’Luige steppò53, a carnaval’ ce s’ facijè li fest’ da ball’ dentr’ lu salò, tra lì carammell’ e lu fum’ d’ sigarett’ s’ facijè pur’ lì reginett’;

D’ Menecucc’54 n’ mpozz’ di cosa, dop’ che revenut’ da l’amereca s’è pijò Desolina55 com’a sposa, va sembr’ sappenn’ su p’lì cost’ ch’ ce s’è mbuò rentuort’, mo’è lu fije Auste56 e la moije Luesetta57 ch’ tira nnanz’ la carretta;

Ngicch’ d’ Zuocch’58 faciè lu cantenier’, mo’ Felicitt’59 s’è repiate lu mestier’, Orland60 n’Australia è megrat’, Retuccia61 ch’  Stefanì62 s’è spesat’, Menechina63 jo’ a chill’ d’Breciò64 s’è ccasata e Ndò65 d’ su Pemara Giggia66 s’è piata;

La famija d’ Scattelì67 stava sopra a n’Ascule a fa lì cuntadì, nu biell’ dì Pietr’68 e Retta69 decedett’ ch’n’nera più lu stà e ch’ n’dutta la famija s’ n’ vozz’ venì a Cagnà;

Da la casa de Mezzò70 se vediè l’Ascenziò, tant’ che Bert’71 ch’ na cantatina fece nnamerà su Rotil’ la bella Quntina72 chn’ mbetijè mai mmagenà ch’ sett’ fije je faciè fà  , nvec’ Marie73 passò Trunte, rrevò fin’ a Faggià,  s’ spesò Lisa74 e la pertò a Cagnà;

Cammenenn’ do pass’ fora lu paes’ arriv’ su Pallì75, Marietta76 ch’ lì frechine stà a terà lu cuoll’ a do alline, è rrevat’ lu tiemp’ d’ sementà e Middie77 sta ch’ lì vacch’ jo miezz’ a lì terr’ a arà;

Na bella cammenata m’so fatt’ se da jo li rott’ so rrevat’ su li pret’-rott’;

A Sant’Pietr’ nesciuna cià restà dop’ ch’ s’è ijt’ viè lu Sorrech’78e lu Marchescià79, mo ugne tant’ p’ neccò ce và Pietr’ d’ Centeriò80;

Sopra lu Lagh’ ce stà  chill’du Rusce81, Martì82 a la demeneca o quann’ è festa,  cala sembr’ a Cagnà, ch’lu bev’ s’ n’ passa spiss’ e tant’ vodd’ a Cenc’83  i tocca  a venillu a repeijà;

Jò, mbuoca più sotta, quasc’ mmiezz’ a la strada a la part da sol’, ce stà Teresa84 e Vettorie lu Preddacchiuol’85, mbuò lu felosef’ fà quand’ t’ ce mitt’ a parlà, je può dì quell’ ch’ vuò, ma la raggiò è sembr’ la suò;

Recalenn’ da la macchia de Stracciò, m’ ngulliv’ nu biell’ sacc’ e p’ repesamm’ neccò, m’ fermiv’ l’hoc’ a Ndonia86 e Felipp’ d’ Tebbò87, ch’ l’acqua m’ div’ na rinfrescata, n’ m’ se faciè l’ora d’ fenì sta cammenata;

Fenit’ stu biell’ gir’ m’ sent’ più cuntient’, perché d’ Cagnà so parlat’ mbuò d’ tutt’, pover’, ricch’, biell’ e brutt’ ma soprattutt’ p’ tenè sù la memoria da dov’ venem’ e qual è la nostra storia.

 

Note:

1 Battarell e Pizzamì (2 barboni dal none e cognome incerto, provenivano dalla zona di Falciano e dalla zona di Ascoli);  2 Frebbì (soprannome dato alla famiglia Gaspari); 3 Mazzitt’(famiglia Mazzitti);  4 Ponzi Angelo; 5 Ponzi Domenico; 6 Ponzi Emidia; 7 Ponzi Giuseppe; 7bis Cannella Assunta;  8 Palma Crescenzio;  9 Sestili Domenica;  10 Palma Pietro;  10bis Valori Paolina;  11 Fioravanti Giuseppe;  12 Barì (soprannome dato alla famiglia Feliziani di Cagnano);  13 Nazareno Cardi; 14 Zefferina Pulzoni;  15 Feliziani Colombo;  16 Feliziani Bartolomeo;  17 Fioravanti Giovanna;  18 Ponzi Antonio;  19 Ponzi Matteo;  20 Cardi Vincenzo;  21 Cappelletti Maria;  22 Cardi Cesare;  23 Cardi Nella;  24 Mazzitti Luigi;  25 Palma Pasquale;  26 Piccioni Clementina;  27 Piccioni Alessandro;  28 Ceccò (soprannome dato alla famiglia Rosati di Cagnano);  29 Rosati Sabino;  30 Rosati Oreste;  31 Mercuri Giuseppina;  32 Velen’ (soprannome dato alla famiglia  Filipponi di Cagnano); 33 Cardi Rosa;  34 Pizioli Benedetto;  35  35 Ponzi Giacinta;  36 Cesari Innocenzo;  37  Cascià (soprannome dato alla famiglia Marchei); 38 Marchei Guido; 39 Mazzitti Antonia; 40 Feccariell’ (soprannome dato alla famiglia Teodori);  41 Teodori Pietro;  42 Massetti Serafina;  43 Lucidi Luigi;  44 Lucidi Paolina;  45 Feliciani Francesco; 46 Bellini Luigi fu Nazareno; 47 Camilli Rosa;  48 Fioravanti Giuseppe;  49 Ciriaci (famiglia possidente di S.Maria);  50 Fioravanti Giulia;  51 Sestili Domenico;  52 Boniamì (soprannome dato alla famiglia Bellini a Cagnano); 53 Bellini Luigi fu Giovanni;  54 Ponzi Domenico;  55 De Santis Isolina;  56 Ponzi Agostino;  57 Mazzitti Luisa;  58 Valori Francesco;  59 Valori Felice;  60 Valori Orlando;  61 Valori Dorotea (Retuccia);  62 Oliva Stefano;  63 Valori Domenica;  64 Breciò (soprannome della famiglia Spalazzi di Acquasanta);  65 Valori Antonio; 66 Straccia Luigia;  67 famiglia Scattolini;  68 Scattolini Pietro;  69 Angelini Enrica;  70 Mezzò (soprannome dato alla famiglia Cardi di Cagnano);  71 Cardi Umberto;  72 Rotili Quintina;  73 Cardi Mariano;  74 De Marzi Elisa;  75  Pallì  (soprannome della famiglia  Sestili di Cagnano); 76 Fantuzi Maria;  77 Sestili Emidio;  78 Sorrech’;  79 Marchescià; 80 Filipponi Pietro;  81 Rusce (soprannome dato alla famiglia Camilli di Cagnano);  82 Camilli Martino;  83 Camilli Vincenzo;  84 Romanelli Teresa; 85 Salvati Vittorio;  86 Grassi Atonia; 87 Paliotti Filippo.

Personaggi e curiosità

Home